De Geschiedenis van Oostenrijk

De eerste door mensen nagelaten sporen dateren van ongeveer 15.000 jaar geleden. Enkele rotstekeningen en beeldjes, bijvoorbeeld de Venus van Willendorf, getuigen van hun aanwezigheid. Ze woonden in holen en lemen hutten en leefden van de jacht en wat veeteelt. Vanaf 1000 voor Christus vestigden zich in het huidige Oostenrijk Illyriërs en Kelten, de Illyrisch-Keltische periode. Belangrijk in die periode was het ontstaan van de Hallstatt-cultuur die voor het eerst ijzer bewerkte. In de eerste eeuw voor Christus werd het gebied onderworpen door de Romeinen, die daarmee hun noordgrens verlegden tot bij de Donau. Ze verdeelden het gebied in drie provincies, legden wegen aan en stichtten grensposten en handelsnederzettingen. Eén van die grensposten heette Vindobona, de huidige hoofdstad Wenen. Na de vijfde eeuw ging het West-Romeinse Rijk ten onder en Hunnen, Oostgoten, Longobarden en andere Germaanse stammen drongen het land binnen. Ook de kerstening kwam goed op gang en het bisdom Salzburg werd in 798 tot aartsbisdom verheven. Onder Karel de Grote werd Oostenrijk een deel van het Frankische Rijk en in 791 werd de Ostmark (de streek rond Wenen) gesticht. In de negende eeuw vielen de Hongaren Oostenrijk binnen, maar werden in 955 weer verslagen door Otto I.

Habsburgse Rijk

In 996 verscheen voor het eerst de naam Ostarrichi in een keizerlijke oorkonde. Deze naam sloeg op het gebied rond St. Pölten. Het gebied werd rond die tijd overheerst door het geslacht Babenberg. De Babenbergers breidden hun gebied steeds verder uit, tot aan Wenen toe. In 1246 sneuvelde de laatste Babenberger. Tot 1272 werd er gestreden om de opvolging van de Babenbergers. In 1273 werd Rudolf I van Habsburg door de rijksvorsten tot Duits koning benoemd. Rudolf versloeg in 1278 Ottokar II van Bohemen en met zijn bezit vormde dit het begin van de Habsburgse 'Hausmacht' wat inhield het vergroten van de eigen bezittingen los van het Duitse koningschap. In 1373 viel Tirol aan Habsburg toe. Door delingen, broedertwisten, opstandige boeren en de pest verzwakte de Habsburgse dynastie van binnenuit. Sinds 1438, het jaar waarin Albrecht V tot koning van het Heilige Roomse Rijk werd gekozen, begon de tot 1806 ononderbroken Habsburgse opvolging. De opvolger van Albrecht, Friedrich III, werd de eerste Oostenrijkse keizer van het Duitse Rijk. Frederiks zoon Maximiliaan trouwde met Maria van Bourgondië en legde daarmee de basis voor de bloeiperiode van het Habsburgse Huis. Maximiliaans zoon Filips de Schone trouwde in 1496 met Johanna van Aragon en hun kleinzoon Karel de V regeerde in 1519 over de Nederlanden, Spanje, het Duitse Rijk en de Oostenrijkse erflanden.

Ferdinand I

Ferdinand I volgde in 1556 Karel V op als Duits keizer. In Spanje kwam Karels zoon Filips II aan de macht en het Habsburgse Rijk werd gesplitst in een Spaans en een Oostenrijks deel. In de 16de eeuw staan verder de oorlogen tegen de Turken en de Reformatie centraal. De Turken belegerden in 1529 Wenen, maar de stad hield stand. De Reformatie bracht sinds 1520 ook grote onrust teweeg. Lutheranen en wederdopers kregen in alle sociale standen aanhang. Het katholieke geloof overwon echter en wie niet tot het 'ware' geloof wilde terugkeren werd gedwongen het land te verlaten. Onder Leopold I (1657-1705) rukten de Turken in 1683 weer op naar Wenen. Ook dit keer hielden de Oostenrijkers ondanks een grote overmacht stand. Onder Maria Theresia (1740-1780) en Jozef II (1780-1790) stabiliseerde het machtige keizerrijk van de Habsburgers zich. Het was geen échte nationale staat maar een bonte verzameling van volken. Jozef II regeerde als een absoluut vorst die ook de katholieke kerk probeerde te hervormen naar zijn eigen ideeën. Ook de niet-katholieken kregen vrijheid van godsdienst en alle burgerlijke rechten. De invloed van de kerk op het openbare leven nam hierdoor af zowel onder de intellectuelen als onder de arbeiders. In de napoleontische tijd verloor Oostenrijk verschillende gebieden aan Frankrijk. Napoleon erkende toen niet langer het Heilige Roomse Rijk van de Duitse Natie. Dat was de reden dat keizer Frans II (1792-1835) zich Frans I noemde, keizer van zijn eigen erflanden. In 1809 leed Napoleon verschillende nederlagen, maar bleek toch te machtig. Hij nam Wenen in en dwong Oostenrijk om zijn bondgenoot te worden. Dit duurde tot 1813 toen Napoleon een grote nederlaag leed bij Leipzig. Op het Congres van Wenen in 1815 werd Europa opnieuw verdeeld door Oostenrijk (onder leiding van Metternich), Engeland, Frankrijk, Duitsland en Pruisen. Oostenrijk kreeg de macht over Midden-Europa en een groot deel van Italië.

Franz Joseph I

In 1848, tijd van liberale en nationale revoluties in geheel Europa, werd de zwakke Ferdinand I (1835-1848) afgezet ten gunste van keizer Franz Jozef I, die maar liefst tot 1916 het rijk zou besturen. De overheid onder Franz Jozef I was corrupt en ongecontroleerd. Alle delen van het rijk werden zeer centralistisch bestuurd. Ook de kerkhervorming van Franz Joseph II werden weer afgeschaft. In 1859 wisten Italiaanse nationalisten zich aan Oostenrijk te ontworstelen en in 1866 na een nederlaag in de oorlog tegen Pruisen (onder leiding van Bismarck) was ook de rol van Oostenrijk in de Duitse politiek uitgespeeld. Door de nederlaag tegen Pruisen ging Oostenrijk zich weer meer richten op de oosterburen. In 1867 kwam de Oostenrijks-Hongaarse Dubbelmonarchie tot stand. Hongarije bleef soeverein maar wel verenigd met Oostenrijk. Franz Joseph I werd dan ook keizer van Oostenrijk en koning van Hongarije. In 1907 vonden eerste algemene verkiezingen (alleen voor mannen) plaats. Naar aanleiding van de moord in 1914 in Sarajevo op de beoogde opvolger van Franz Joseph I, Franz Ferdinand, brak de Eerste Wereldoorlog uit. Tijdens de oorlog, in 1916, stierf Franz Joseph I.

Karel I

Bondskanselier Kreisky

Bondskanselier Kreisky (1970-1982) zette Oostenrijk ook weer op de internationale politieke kaart. In 1986 werd de door zijn oorlogsverleden omstreden Kurt Waldheim bondspresident. Ondanks grote druk vanuit met name de Verenigde Staten en joodse organisaties om af te treden, bleef Waldheim aan tot 1992. Na een referendum is Oostenrijk op 1 januari 1995 lid geworden van de Europese Unie. Op 16 april 1996 schafte de Oostenrijkse staat een wet uit 1919 af, die het leden van de Habsburgse koninklijke familie verbood het land binnen te komen, zolang zij hun aanspraken op de troon niet hadden afgezworen. Op 8 april 1999 werd Jörg Haider, de zeer omstreden leider van de al even omstreden extreem-rechtse Vrijheidspartij (FPÖ), opnieuw gekozen tot gouverneur van Karinthië«. Op 1 februari 2000 sloten de ÖVP en de FPÖ een regeerakkoord. Na de beëdiging op 4 februari komen buitenlandse sancties op gang. Zo beperken de landen van de Europese Unie de bilaterale contacten met Oostenrijk tot een minimum. Op 28 februari stapt Haider op als partijleider van de FPÖ. Hij blijft echter het kanselierschap ambiëren. De parlementsverkiezingen in november 2002 leverden een monsteroverwinning op voor de conservatieve christen-democraten van de Volkspartij (OVP). De partij van kanselier Wolfgang Schuessel behaalde 42,27% van de stemmen en daarmee de grootste verkiezingsoverwinning in Oostenrijk sinds 1945. De Vrijheidspartij FPO, de omstreden rechtse coalitiepartner van de OVP in de vorige regering, kreeg maar 10,16% van de stemmen. Dat is iets meer dan een derde van het percentage bij de verkiezingen van 1999. De sociaal-democratische SPO behaalde 36,9% van de stemmen en de Groenen 8,96%. De socialist Heinz Fischer van de SPÖ werd in april 2004 de nieuwe president van Oostenrijk. Fischer versloeg zijn conservatieve uitdager en minister van Buitenlandse Zaken Benita Ferrero-Waldner. Fischer was het eerste socialistische staatshoofd in achttien jaar.

Congres van Wenen

Het Congres van Wenen werd na de val van Napoleon in 1814 en 1815 gehouden door de overwinnende mogendheden Pruisen... ga naar: Congres van Wenen